PRIME MINISTERS OF INDIA – భారతదేశ ప్రధానులు – విశేషాలు

BIKKI NEWS : భారతదేశ ప్రధాన మంత్రుల గురించి పూర్తి సమాచారాన్ని పోటి పరీక్షల నేపథ్యంలో కింద ఇవ్వడం జరిగింది. indian-prime-ministers-and-their-programmes-details-in-telugu

భారతదేశ మొట్టమొదటి ప్రధాని జవహర్ లాల్ నెహ్రూ నుండి ప్రస్తుతం ప్రధాని నరేంద్ర మోడీ వరకు పూర్తి సమాచారాన్ని ఇవ్వడం జరుగింది

1) జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ :

• జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ (1889 – 1964)
• పదవీ కాలం 15-08-1947 నుంచి 27-05-1964.
• భారతదేశ మొదటి ప్రధాని.
• ఎక్కువ కాలం ప్రధానిగా కొనసాగారు. (16 సంవత్సరాల 286 రోజులు).
• భారత జాతీయ కాంగ్రెస్‌కు మూడుసార్లు అధ్యక్షుడిగా వ్యవహరించారు.
• పదవిలో ఉండగా మరణించిన తొలి ప్రధాని.
• భారతరత్న అవార్డు (1955) పొందిన మొదటి ప్రధాని.
• ఆర్థికమంత్రి హోదాలో బడ్జెట్‌ను ప్రవేశపెట్టిన తొలి ప్రధాని.
• మిశ్రమ ఆర్థిక వ్యవస్థను ప్రవేశపెట్టారు.
• అలీనోద్యమ నిర్మాతల్లో ఒకరిగా పేరు పొందారు.
• పంచశీల ఒప్పందంపై చైనాతో 1954లో సంతకం చేశారు.
• ప్రణాళికాబద్ధ ఆర్థిక వ్యవస్థకు శ్రీకారం చుట్టారు.
• భారతదేశ విదేశాంగ విధాన రూపశిల్పి.

2) గుల్జారీలాల్ నందా (1898 – 1998)

• పదవీకాలం 27-5-1964 నుంచి 9-6-1964 వరకు.
• మొదటి తాత్కాలిక ప్రధాని.
• లాల్‌బహదూర్ శాస్త్రి మరణాంతరం రెండోసారి 11-1-1966 నుంచి 24-1-1966 వరకు తాత్కాలిక ప్రధానిగా వ్యవహరించారు.

3) లాల్‌బహదూర్‌శాస్త్రి (1904-1966)

• పదవీకాలం 9-6-1964 నుంచి 11-1-1966 వరకు.
• 1965లో పాకిస్థాన్‌తో మన దేశానికి యుద్ధం జరిగినప్పుడు ప్రధానిగా ఉన్నారు.
• 1966లో పాకిస్థాన్‌తో తాష్కెంట్ ఒప్పందం కుదుర్చుకున్నారు.
• పదవిలో ఉండగానే మరణించిన రెండో ప్రధాని.
• ‘జై జవాన్ – జై కిసాన్’ అనే నినాదాన్ని ఇచ్చారు.
• విదేశంలో మరణించిన మొదటి ప్రధాని.
• మరణాంతరం భారతరత్న (1966) అవార్డు పొందిన మొదటి ప్రధాని.
• మరణాంతరం భారతరత్న అవార్డు పొందిన మొదటి వ్యక్తి కూడా ఈయనే.
• ఈయన ఉత్తరప్రదేశ్‌కు చెందినవారు.
• శాసనోల్లంఘనోద్యమంలో పాల్గొన్నారు.
  
• ఇండియన్ లింకన్’గా పేరుగాంచారు.» హరిత విప్లవం కోసం కృషిచేశారు.
• నేషనల్ డైరీ డెవలప్‌మెంట్ బోర్డు ఈయన కాలంలోనే ఏర్పాటైంది. ఇది ఆయన చేసిన క్షీర విప్లవ కృషిలో భాగం.
• ఏ పోర్టుఫోలియో లేకుండా నెహ్రూ మంత్రివర్గంలో మంత్రిగా ఉన్నారు.
• కర్ణాటకలో జరిగిన రైలు ప్రమాదానికి బాధ్యత వహిస్తూ మంత్రి పదవికి రాజీనామా చేశారు.

4) ఇందిరా గాంధీ

• ఇందిరా గాంధీ (1917-1984)
• మొదటిసారి పదవీకాలం 24-1-1966 నుంచి 24-3-1977 వరకు.
• రెండోసారి పదవీకాలం 14-1-1980 నుంచి 31-10-1984 వరకు.
• రెండోసారి చరణ్‌సింగ్ తర్వాత ప్రధానిగా వ్యవహరించారు.
• మొదటి మహిళా ప్రధాని.
• 1971లో ‘గరీబీ హఠావో’ నినాదాన్నిచ్చారు. 
• రాజ్యసభ సభ్యత్వంతో ప్రధానిగా ఎన్నికైన మొదటి వ్యక్తి.
• 1969లో 14 బ్యాంకుల్ని జాతీయీకరణ చేశారు.
• 1980లో మరో 6 బ్యాంకుల్ని జాతీయీకరణ చేశారు.
• రాజభరణాలను 1970లో రద్దు చేయించారు.
• 20 సూత్రాల పథకాన్ని ప్రవేశపెట్టారు.
• భారతరత్న అవార్డు (1971) పొందిన తొలి మహిళ.
• దిల్లీలో జరిగిన నామ్ సదస్సు (1983)కు అధ్యక్షత వహించారు.
• భారత రాజ్యాంగానికి అత్యధిక సవరణలు (37) ఈమె కాలంలోనే జరిగాయి.
• అత్యధికసార్లు అత్యవసర పరిస్థితులు ఈమె కాలంలోనే విధించారు.
• అరెస్టైన మొదటి ప్రధాని.
• 1977లో జరిగిన సాధారణ ఎన్నికల్లో ప్రధాని పదవిలో ఉండి ఓడిపోయారు.
• మొదటి పోఖ్రాన్ అణు పరీక్షలు (18 మే 1974) ‘స్మైలింగ్ బుద్ధ’ పేరుతో ఈమె హయాంలోనే జరిగాయి.
• భారత్‌లో తొలిసారిగా మధ్యంతర ఎన్నికల్ని (1971) నిర్వహించిన ప్రధాని.
• ఈమె ఉత్తర్‌ప్రదేశ్‌కు చెందినవారు.
• 1971లో రష్యాతో శాంతి ఒప్పందాన్ని కుదుర్చుకున్నారు.
• 1972లో చారిత్రాత్మక సిమ్లా ఒప్పందాన్ని అప్పటి పాకిస్థాన్ ప్రధాని జుల్ఫీకర్ అలీ భుట్టోతో కుదుర్చుకున్నారు.
• ఎన్నికల్లో జరిగిన అవకతవకల కారణంగా ప్రధాని పదవికి అనర్హురాలిగా పేర్కొంటూ అలహాబాద్ హైకోర్టు తీర్పునిచ్చింది.
• 15 ఏళ్ల 303 రోజులు ప్రధానిగా వ్యవహరించారు.

5) మొరార్జీ దేశాయ్

• మొరార్జీ దేశాయ్ (1896-1995)
• పదవీ కాలం 24-03-1977 నుంచి 28-7-1979 వరకు.
• మొదటి కాంగ్రెసేతర ప్రధానమంత్రి.
• ఆర్థికమంత్రిగా ఎక్కువ పర్యాయాలు (8 సార్లు) కేంద్ర బడ్జెట్‌ను ప్రవేశపెట్టారు.
• పెద్ద వయసులో (81 ఏళ్లు) ప్రధానిగా వ్యవహరించారు.
• 1991లో భారతరత్న అవార్డు అందుకున్నారు.
• 1978లో ప్రాథమిక హక్కుల జాబితా నుంచి ఆస్తి హక్కును ఈయన కాలంలోనే తొలగించారు.
• ప్రధాని పదవికి రాజీనామా చేసిన తొలి వ్యక్తి.
• మండల్ కమిషన్‌ను ఏర్పాటుచేశారు.
• నిరంతర ప్రణాళికలు ఈయన కాలంలోనే ప్రవేశపెట్టారు.
• దేశంలో తొలి సంకీర్ణ ప్రభుత్వానికి నాయకత్వం వహించారు.
• ఏకకాలంలో ఇద్దరు ఉప ప్రధానమంత్రుల్ని (చరణ్‌సింగ్, జగజ్జీవన్‌రాం)ఈయన కాలంలో నియమించారు.
• జన్మస్థలం గుజరాత్.
• పాకిస్థాన్ పురస్కారం ‘నిషాన్-ఇ-పాకిస్థాన్’ పొందిన తొలి భారతీయుడు.

6) చరణ్‌సింగ్

• చరణ్‌సింగ్ (1902-1987)
• పదవీ కాలం 28-7-1979 నుంచి 14-1-1980 వరకు.
• రైతు బాంధవుడుగా పేరుగాంచారు.
• పార్లమెంటు సమావేశాలకు హాజరు కాకుండానే రాజీనామా చేసిన ప్రధాని.
• లోక్‌దళ్ పార్టీ వ్యవస్థాపకుడు.
• పార్లమెంటులో మొదటిసారిగా విశ్వాసతీర్మానం ప్రకటనను ఈయన కాలంలోనే జారీ చేశారు.
• ఉత్తరప్రదేశ్‌కు చెందినవారు.
• ప్రధానమంత్రిగా 23 రోజులు పనిచేయగా ఆపద్ధర్మ ప్రధానిగా 4 నెలలు పనిచేశారు.

7) రాజీవ్ గాంధీ

• రాజీవ్ గాంధీ (1944-1991)
• జన్మస్థలం ముంబయి.
• పదవీకాలం 31-10-1984 నుంచి 01-12-1989 వరకు.
• అతి చిన్న వయసులో (42) ప్రధాని అయ్యారు.
• ఓటు హక్కు వయోపరిమితిని 21 నుంచి 18 సంవత్సరాలకు తగ్గించారు.
• పార్టీ ఫిరాయింపు చట్టాన్ని తీసుకొచ్చారు.
• కేంద్ర మంత్రిమండలిని అత్యధికంగా (13 సార్లు) పునర్ వ్యవస్థీకరించారు.
• సాంకేతిక విప్లవానికి పునాదులు వేశారు.
• నూతన విద్యా విధానాన్ని 1986లో ప్రవేశపెట్టారు.
• జవహర్ రోజ్‌గార్ యోజనను ప్రారంభించారు.
• ‘బికారీ హఠావో’ నినాదాన్ని ఇచ్చారు.
• IPKF (Indian Peace Keeping Force) దళాలను శ్రీలంకకు పంపారు.
• ఆఫ్రికా ఫండ్‌ను ఏర్పరచారు.
• బోఫోర్స్ కుంభకోణంలో ఆరోపణలొచ్చాయి.
• ఈయన మే 21, 1991న హత్యకు గురయ్యారు.
• అప్పటి నుంచి ఏటా మే 21ని ఉగ్రవాద వ్యతిరేక దినంగా భారత ప్రభుత్వం పాటిస్తోంది.

8) విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్

• విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్ (1931-2008)
• జన్మస్థలం ఉత్తర్‌ప్రదేశ్.
• పదవీకాలం 2-12-1989 నుంచి 10-11-1990 వరకు.
• మండల కమిషన్ సిఫార్సుల్ని అమలు చేశారు.
• విశ్వాస తీర్మానం ద్వారా అధికారాన్ని కోల్పోయారు.
• దేశంలో ఫ్రంట్ ప్రభుత్వాలకు శ్రీకారం చుట్టారు.
• అంతర్‌రాష్ట్ర మండలిని తొలిసారిగా ఏర్పాటు చేశారు.
• అయోధ్య వివాదంలో భాజపా మద్దతు ఉపసంహరించుకోవడంతో అధికారాన్ని కోల్పోయారు.

9) చంద్రశేఖర్

• చంద్రశేఖర్ (1927-2007)
• పదవీ కాలం 10-11-1990 నుంచి 21-6-1991 వరకు.
• జన్మస్థలం ఉత్తర్‌ప్రదేశ్.
• ఎర్రకోట నుంచి ప్రసంగించని ఏకైక ప్రధాని.
• ఈయన కాలంలోనే రాజీవ్‌గాంధీ హత్యకు గురయ్యారు.
• భారత్ రాజకీయ పాదయాత్రలకు శ్రీకారం చుట్టిన మొదటి వ్యక్తి.
• ఈయన్ని ‘యంగ్ టర్క్’ అంటారు.
• బోన్సీ బాబా’గా పేరొందారు.
• 1991లో గల్ఫ్ యుద్ధ సమయంలో అమెరికా యుద్ధ విమానాలకు ఇంధనం నింపేందుకు అనుమతినిచ్చి వివాదాస్పదుడయ్యారు.
• పార్లమెంటులో కోరం సభ్యుల మద్ధతు లేకుండానే జనతాదళ్‌ను చీల్చి కాంగ్రెస్ మద్ధతుతో ప్రధానిగా వ్యవహరించారు.

10) పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు

• పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు (1921-2004)
• జన్మస్థలం తెలంగాణ.
• పదవీకాలం 21-6-1991 నుంచి 16-5-1996 వరకు.
• దక్షిణ భారతదేశం నుంచి ప్రధాని అయిన తొలి వ్యక్తి.
• పూర్తి పదవీకాలం మైనారిటీ ప్రభుత్వాన్ని నడిపించిన ఏకైక ప్రధాని.
• దేశంలో నూతన ఆర్థిక సంస్కరణలకు
• మన్మోహన్‌సింగ్‌తో కలిసి పునాదులు వేశారు.
• పార్లమెంటు ఉభయ సభల్లో ఏ సభలోనూ సభ్యుడు కాకుండానే ప్రధాని అయిన తొలి వ్యక్తి. తర్వాత నంద్యాల పార్లమెంటు స్థానం నుంచి ఎన్నికయ్యారు.
• ‘లుక్ ఈస్ట్’ అనే పాలసీని సూత్రీకరించిన ప్రధాని.
• బహు భాషా పండితుడు.
• ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు ముఖ్యమంత్రిగా (1971-73) పని చేశారు.
• దేశ్ బచావో, దేశ్ బనావో’ నినాదాన్ని ఇచ్చారు.
• ఈయన ఆత్మకథ పేరు “The Insider”.
  

11) అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి

• అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయీ (1926) జన్మస్థలం మధ్యప్రదేశ్.
• మొదటిసారి పదవీకాలం 16-5-1996 నుంచి 01-6-1996 వరకు.
• రెండోసారి 19-3-1998 నుంచి 22-5-2004 వరకు.
• మొదటిసారి కేవలం 13 రోజులు మాత్రమే ప్రధానిగా కొనసాగారు.
• ఐక్యరాజ్య సమితిలో హిందీలో ప్రసంగించిన తొలి ప్రధాని.
• కార్గిల్ యుద్ధాన్ని విజయవంతంగా ఎదుర్కొన్నారు.
• పోఖ్రాన్‌లో రెండోసారి అణుపరీక్షలు ‘ఆపరేషన్ శక్తి’ పేరుతో 11 మే, 1998న నిర్వహించారు.
• లాహోర్ బస్సు రాయబారం ఈయన కాలంలోనే ప్రారంభమైంది.
• అమెరికాతో వ్యూహాత్మక ఒప్పందాలకు శ్రీకారం చుట్టారు.
• ‘జై విజ్ఞాన్’ అనే నినాదాన్ని ఇచ్చారు.

12) హెచ్.డి. దేవెగౌడ

• హెచ్.డి. దేవెగౌడ (1933)
• జన్మస్థలం కర్ణాటక.
• పదవీ కాలం 01-6-1996 నుంచి 20-4-1997 వరకు.
• దక్షిణ భారతదేశం నుంచి ప్రధాని అయిన రెండో వ్యక్తి.
• కేంద్ర క్యాబినెట్ మంత్రి అవ్వకుండానే ప్రధానిగా వ్యవహరించారు.
• రాజ్యసభ సభ్యునిగా ఉండి ప్రధాని పదవిని నిర్వహించిన రెండో వ్యక్తి.
• పార్లమెంటులో ఏ సభలోనూ సభ్యుడు కాకుండా ప్రధాని అయిన రెండో వ్యక్తి.
• 13 పార్టీలతో కూడిన యునైటెడ్ ఫ్రంట్ ప్రభుత్వానికి నేతృత్వం వహించారు.
• అతి తక్కువ మంది లోక్‌సభ సభ్యుల్ని (44) కలిగియుండి కేంద్రంలో ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేశారు.

13) ఐ.కె. గుజ్రాల్

• ఐ.కె. గుజ్రాల్ (1919-2012)
• జన్మస్థలం పాకిస్థాన్‌లోని జీలం.
• పదవీకాలం 21-4-1997 నుంచి 19-3-1998 వరకు.
• రాజ్యసభ సభ్యుడిగా ఉంటూ ప్రధాని పదవిని చేపట్టిన మూడో వ్యక్తి.
• వరల్డ్ స్టేట్స్‌మన్ అవార్డు అందుకున్న తొలి భారతీయుడు.
• జనతాదళ్ నేతృత్వంలోని యునైటెడ్ ఫ్రంట్ ప్రభుత్వానికి (14 పార్టీలు) నేతృత్వం వహించారు.
• గుజ్రాల్ డాక్ట్రిన్ పేరుతో భారత విదేశాంగ విధానంలో ఒక నూతన కోణాన్ని ఆవిష్కరించారు.డాక్టర్ మన్మోహన్ సింగ్ (1932)
• పాకిస్థాన్‌లోని జీలంలోని ‘ఘా’ అనే గ్రామంలో జన్మించారు.

14) డాక్టర్ మన్మోహన్ సింగ్

• మొదటిసారి పదవీకాలం 22-5-2004 నుంచి 25-5-2009 వరకు.
• రెండోసారి పదవీకాలం 25-5-2009 నుంచి 26-5-2014 వరకు.
• రాజ్యసభ సభ్యత్వం ద్వారా ప్రధాని అయ్యారు.
• ప్రధాని పదవిని అలంకరించిన మొదటి ఆర్థికవేత్త.
• విశ్వాసతీర్మానంపై ఓటు వేయలేని మొదటి ప్రధాని.
• కాంగ్రెస్ నేతృత్వంలో ఏర్పడిన తొలి సంకీర్ణ ప్రభుత్వానికి నేతృత్వం వహించారు.
• యునైటెడ్ ప్రోగ్రెసివ్ అలయెన్స్ (UPA) కూటమి ద్వారా ప్రధాని అయ్యారు.
• అమెరికాతో 123 అణు ఒప్పందాల్ని కుదుర్చుకున్న ప్రధాని.
• దేశంలో సుదీర్ఘకాలం ప్రధానిగా ఉన్నవారిలో 3వ స్థానంలో ఉన్నారు.
• లోక్‌సభ పదవీకాలం మధ్యలో విశ్వాస పరీక్షలో నెగ్గిన తొలి ప్రధాని.
• 2010లో వరల్డ్ స్టేట్స్‌మన్ అవార్డు పొందారు.
• వరుసగా 5వ సారి అసోం నుంచి రాజ్యసభకు ఎన్నికయ్యారు.
• వరుసగా 10సార్లు ఎర్రకోటపై జాతీయ జెండాను ఎగరవేశారు.

15) నరేంద్ర మోదీ (1950)

• 26 మే 2014 నుంచి ప్రధానిగా కొనసాగుతున్నారు.
• గుజరాత్ ముఖ్యమంత్రిగా పనిచేశారు.
• ‘స్వచ్ఛభారత్’ నినాదాన్ని ఇచ్చారు.
  
• జనధన్ యోజన’ను ప్రారంభించారు.
• వారణాసి లోక్‌సభ స్థానం నుంచి గెలుపొందారు.
• నోట్ల రద్దు తో సంచలనం సృష్టించాడు
• జమ్మూ కాశ్మీర్ కు సంబంధించి ఆర్టికల్ 370 మరియు 35A లను రద్దు చేసి  రెండు కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలు కాశ్మీర్ మరియు లడక్ లను ఏర్పాటు చేశాడు
• వస్తు సేవల పన్ను జి.ఎస్.టి ని పూర్తిగా అమలు చేశారు.